دوره 1، شماره 1 - ( 1399 )
جلد 1 شماره 1 صفحات 35-46 |
برگشت به فهرست نسخه ها
موسسه پژوهشی حکمت و فلسفه ایران، تهران، ایران ، falahiy@yahoo.com
چکیده: (531 مشاهده)
اثیر الدین ابهری تنها منطق‌دان سینوی است که قیاس اقترانی شرطی را به طور کامل انکار می‌کند. او هم‌چنین نخستین منطق‌دان سینوی است که قاعده‌های عکس مستوی و عکس نقیض شرطی را نامطمئن دانسته و کنار می‌گذارد. در سال‌های ۱۹۶۸م. به بعد، هفت سده پس از ابهری، در منطق جدید نیز، دستگاه‌های استنتاجی تحت عنوان «منطق شرطی» پدید آمده است که قیاس شرطی و قاعده‌های عکس مستوی و عکس نقیض شرطی را انکار می‌کنند و کنار می‌گذارند. افزون بر شباهت‌های سلبی یاد شده، یک شباهت ایجابی میان ابهری و معاصران هست و آن اینکه هر دو گروه به قیاس استثنایی (وضع مقدم و رفع تالی) وفادارند. با بررسی و تجزیه و تحلیل دلایلی که این دو گروه بر انکار قیاس اقترانی شرطی می‌آورند، آشکار می‌شود که ریشۀ این انکارها به تفسیرهای تازه‌ای برمی‌گردد که ابهری و منطق‌دانان معاصر از شرطی لزومی ارائه کرده‌اند. از دیدگاه ابهری، شرطی لزومی کلی، «هرگاه مقدم آنگاه تالی»، به معنای این است که «در همۀ فرض‌هایی که ملازمۀ میان مقدم و تالی در آن فرض‌ها ممکن است، مقدم مستلزم تالی است». از دیدگاه نظریه‌پردازان منطق شرطی معاصر، گزارۀ شرطی «اگر مقدم آنگاه تالی» در زبان طبیعی در بسیاری از موارد به این معنی است که «با فرض ثابت بودن دیگر چیزها، مقدم مستلزم تالی است» یعنی «در فرض‌هایی که همه چیز مانند جهان واقعی است جز اینکه مقدم صادق شده است، تالی صادق است». تفسیر ابهری هرچند با تفسیر معاصران در پاره‌ای موارد متفاوت است در این نکته مشترک است که هر دو تفسیر، افزون بر فرض مقدم، اموری را فرض می‌گیرند که به نوعی به مقدم وابستگی دارد و این ریشۀ مشترک در انکار قیاس شرطی نزد هر دو گروه است.
نوع مقاله: پژوهشی اصيل |
موضوع مقاله:
منطق و فلسفۀ منطق (وسطی)
دریافت: 1399/5/28 | پذیرش: 1399/9/4 | انتشار: 1399/12/25
دریافت: 1399/5/28 | پذیرش: 1399/9/4 | انتشار: 1399/12/25