دانشکده الهیات و ادیان، دانشگاه شهید بهشتی، تهران، ایران ، m_salem@sbu.ac.ir
چکیده: (2003 مشاهده)
به دنبال رویدادن پدیدههای ناگواری چون بیماریهای فراگیر، سیل، زلزله، جنگ و نظایر آن و قربانیشدن انسانهای زیاد در یک برهه زمانی کوتاه و ناتوانی انسان در کنترل و مهار آن پدیدهها، ذهن انسانهای خداباور در رابطه با صفات الهی، به ویژه خیر محضبودن و نیز عنایت او نسبت به جهان هستی، دچار چالشهایی میشود که در طول تاریخ علم، به صورت چالش شر مطرح شده است. رفع این چالش از افکار عمومی، همیشه دغدغه متفکران خداباور بوده است و آنها را بر آن داشته تا به نحوی بین خدای خیر محض و جهان مادیِ مملو از شرور، ارتباط صحیحی برقرار نموده و نشان دهند که شر ناشی از نواقص موجود در عالم ماده است و ربطی به خدای خیر ندارد. در این مقاله تلاش میشود تا پاسخ فیلسوفانه ابنسینا و عارفانه ملاصدرا و عرفا تبیین شود و بر این نکته تأکید شود که چون شر از ناحیه کثرت و ماهیت مطرح میشود، امری ذهنی است و وجود خارجی ندارد، اگرچه عدمی هم نیست و همانطور که کثرت و ماهیت به تبع وجود و وحدت، در خارج موجود است، شر به تبع وجود در خارج موجود میشود. ضمناً نشان داده میشود که پاسخ عرفانی ملاصدرا تکمله پاسخ فلسفی ابنسینا و سازگار با مبانی حکمت متعالیه وی است و در واقع پاسخ فلسفی ابنسینا در حکمت بحثی مفید فایده است و پاسخ عرفانی ملاصدرا در حکمت شهودیِ تأیید شده در حکمت سینوی و بسط یافته در حکمت صدرایی کارایی دارد. بنابراین هر یک از این پاسخها میتوانند در سطوح فکری مختلف مفید باشند.
نوع مقاله:
پژوهشی اصیل |
موضوع مقاله:
متافیزیک (اسلامی) دریافت: 1400/9/19 | پذیرش: 1400/10/6 | انتشار: 1400/10/14
* نشانی نویسنده مسئول: تهران، اوین، دانشگاه شهید بهشتی، دانشکده الهیات و ادیان |